Prosopagnozi! Yüz Körlüğü Nedir?

Yüz körlüğü nedir, yüz körlüğü tedavisi var mı, yüz körlüğü tedavisi nasıl? Bu ilginç hastalık hakkındaki tüm detayları yazdık.

Yüz Körlüğü Nedir?

Prozopagnozi (prosopagnosia), yüz körlüğü adı verilen bilişsel bir bozukluktur. Bu bozukluğun görme yetisi ve körlükle hiçbir ilgisi yoktur. Prozopagnozi, Yunanca “yüz” anlamına gelen “prospon” ve “bilinmezlik” anlamına gelen “agnosia” kelimelerinin birleşiminden türetilmiştir. Çok farklı dereceleri olmakla birlikte prozopagnozi her 50 kişiden 1’inde görülür.

Prozopagnostikler bir insanın yüzüne baktıklarında yüzü detayları ile görebilmelerine rağmen bir bütünlük içinde algılayamazlar. Hastalığın derecesine göre objeleri hayvanlardan ayırmanın bile mümkün olmadığı prozopagnozi vakaları gözlenmiştir. Bazı hastalarsa bunun bir hastalık olduğunu bile fark etmeden, sadece “yüz hafızam pek iyi değil” diyerek sıradan bir yaşam sürebilir. Bu hastalığın hafıza sorunları, zekâ ile de ilgisi yoktur.

Daha açıklayıcı özetlersek; Kendinizi yeni bir işyerinde farz edin. İlk günleriniz biraz sıkıntılı geçecektir. Herkesle tek tek tanıştırılırsınız; kimin odası nerede, kimin masası ne tarafta, bunları öğrenmeye çalışırsınız. Şu Ahmet, bu Selma, ötekisi Erol’dur. Bir gün içinde bütün bunları ezberleyemeseniz bile sonraki günler yavaş yavaş ortama ve insanlara ısınırsınız. Hiç kimse, hemen yanı başınızdaki masada çalışan arkadaşınızı, bir ay sonra size tekrar tanıtmaya kalkmaz. Fakat aradan ay değil, yıllar geçecek olsa, “prosopagnosia” adıyla bilinen yüz körlüğüyle malûl bir kimsenin durumunda değişen hiçbir şey olmayacaktır. Çünkü onun için bir kimseyi ilk defa görmekle bin beş yüzüncü defa görmek arasında hiç, ama hiçbir fark yoktur.

Başka bir örnekle; Bir yüz körü, problemini şu sözlerle anlatıyor: “İnsanların yüzlerini, netleşmemiş bir objektiften görüyorum. Yüzden başka her şey net. Resim çekiliyor, fakat arşivlenmiyor. Tıpkı boş veya yanmış bir film gibi. O anda görmekte olduğum kişiyle geçmişte görülenler arasında hiçbir bağ yok.” Çevresindeki insanları birbirinden ayırt edemeyen bir kişinin sıradan bir gününü tasavvur etmek kolay bir iş değildir.

Yüzlerin olmadığı bir dünya düşünün: Eşinizde, çocuklarınızda, anne ve babanızda, komşunuzda, arkadaşlarınızda, dostlarınızda, sokakta gördüğünüz insanlarda yüzler dümdüz olmuş. Kime bakışınızı çevirseniz tek tip bir bulanık maskeden başka bir şey göremiyorsunuz. Gördükleriniz size hiçbir şey hatırlatmıyor. Gerçek dünyadan kaçıp bir film seyretmeye kalksanız, kahramanlarını birbirinden nasıl ayırt edeceksiniz?

“Birkaç ay önce çekilmiş filmleri fotoğrafçıya bırakmıştım,” diyor böyle birisi. “Çeşitli ortamlarda çekilmiş fotoğrafları incelerken, resimlerden birini gösterip ‘Bu şirin kız da kim?’ diye sordum. Fotoğrafçı güldü: ‘Torununu tanımadın mı yoksa?’ Neden kaynaklanır? Yakın bir zamana kadar bunun beyinde meydana gelen nörolojik bir hasardan kaynaklandığı düşünülüyordu ancak son yapılan araştırmalarda iki türü olduğu belirlenmiştir. Birincisi doğuştan, ikincisi edinilmiş. Beynin fusiform gyrus Adı verilen bölümünün, dışarıdan alınan bir darbe sonucu veya inme, tümör vb. sebeplerle bir hasar görmesi sonucunda ortaya çıkan prozopagnoziye edinilmiş prozopagnozi denir. Beynin bu bölümü, insan yüzleriyle bu insanlara ilişkin hatıraları birbirine bağlar. Gelişimsel ya da doğuştan adı verilen ve daha yaygın görülen prozopagnazi türünde ise yine aynı bölgede doğuştan gelen bir yetersizlik söz konusudur.

Kendisi de bir prozopagnostik olan İnsan Genetiği Enstitüsü’nden konu ile ilgili araştırmalar yapan Dr. Thomas Grüter bozukluğun tek bir dominant genden kaynaklandığını, ebeveynlerden birinde gelişimsel prozopagnozi varsa genin %50 ihtimalle aktarılacağını bildirmiştir.

Belirtileri kişiden kişiye değişmekle birlikte en yaygın semptomlar şöyledir:

• İnsanları birbirinden ayırt etme güçlüğü,
• Yüz ifadelerini algılama güçlüğü,
• Televizyon ve film izlemekte zorlanma, karakterleri birbirine karıştırma,
• Biri ile yeni tanıştığında kişinin yüzünden çok başka özelliklerini hatırlama,
• Kuşkusuz bu bozukluktan muzdarip olan kişilerin sosyal ilişki kurma konusunda zorlanmaları sosyal anksiyete, depresyon vb. mental problemlere neden olabilir.

Yüz Körlüğünün Nedeni Nedir?

İki tür yüz körlüğü var. Sonradan olan yüz körlüğü, beynin yüz tanımayı kontrol eden kısımlarının bir yaralanma yüzünden hasar görmesiyle ortaya çıkıyor. Gelişimsel yüz körlüğü ise beynin farklı bölgeleri arasındaki iletişimin bozulması nedeniyle doğumdan itibaren görülüyor. Araştırma ekibinden Dr Jodie Davies-Thompson, “Beynin tam olarak hangi bölümünde sorun olduğunu öğrenebilirsek, bu soruna çare aramaya başlayabiliriz. Yüz körlüğü olan insanlar için bir rehabilitasyon programı üzerinde çalışıyoruz. Belirli beyin bölgeleri arasındaki iletişimi ve dolayısıyla yüz tanıma kabiliyetini artırmayı umuyoruz” diyor.

*Yüz körlüğü için tedavi var mı derseniz basit bir cevapla maalesef hayır.

Bu yazı da ilginizi çekebilir:

Yüze İlişkin Duygusal Zeka Nasıl Geliştirilir?