Narsizm Nedir?

Narsisizm kelimesinin kökeni mitlerden gelir. Narcissus, suda kendi yansımasını görerek kendine büyük bir hayranlık duyan yakışıklı bir genç adamdır. Bir gün bir su birikintisinde yansımasını görür ve bu yansımaya aşık olur. Narcissus’un bu karşılık bulamayacağı aşkı onu ölümüne götürür ve yansımasını gördüğü su birikintisinin içine düşerek ölür. Sigmund Freud bu Yunan mitinden ilham alarak, narsisizm kelimesini kullanan ilk kişidir. Narsisizm, kişinin kendini üstün görmesi, hassas bir özgüven, hırçınlık, kendine hayranlık duyma gibi özellikleri barındıran bir kişilik bozukluğudur. Narsisist kişiler empati kurmaktan yoksundur, kendilerini herkesten üstün görürler ve diğerlerinin kendilerine hayranlık duymasına ihtiyaç duyarlar. Psikolojik Tanı Ölçütleri El Kitabı(DSM-V) tanı kriterlerine göre, narsisizm, aşağıda belirtilen dokuz maddeden en az beş tanesini içermelidir.

1.Büyüklenme( başarılarını, yeteneklerini abartma, gösterdiği başarılar ile orantısız şekilde üstün biri olarak görülme isteği)

2. Sınırsız başarı, güç, zeka, güzellik ya da yüce bir sevgi düşlemleriyle uğraşma

3. Özel ve eşsiz biri olduğuna ve ancak özel ve eşi benzeri bulunmayan kişiler ile anlaşabileceğine, onlarla ilişki kurması gerektiğine inanma

4. Çok beğenilmek isteme

5. Hak ettiği duygusu içinde olma( özelikle kayırılacak bir tedavi göreceğine ya da her ne istiyorsa yapılacağına ilişkin anlamsız beklentiler içinde olma)

6. Kendi çıkarı için başkalarını kullanma(kendi amaçları için başkalarından yararlanma)

7. Eşduyum yapamama: başkalarının duygularını ve gereksinimlerini anlamak istememe

8. Sıklıkla başkalarını kıskanma ya da başkalarının kendisini kıskandığına inanma

9. Başkalarına saygısız davranma, kendini beğenmiş davranışlar ve tutumlar sergileme

Narsisist kişiler benmerkezci, hırçın, düşüncesiz, manipülatif, şüpheci, buyurgan, acımasız, mükemmeliyetçi ve duygusal açıdan kırılgan kişilerdir. Patolojik açıdan değerlendirildiğinde, narsisistik kişilik bozukluğu iki önemli özellik ile karakterizedir. Kendini üstün görme ve kendini aşağı görme. Bölünmüş kişilik, narsisizmde çok sık görülen patolojik bir durumdur. Muhteşemlik düşüncesi, kendini gerçek dışı şekilde üstün görmeden kaynaklanır ve bu durumun zihinsel olarak var olması yeterlidir, davranışlara yansımış olması gerekmez. Kendini mükemmel hissetme, narsisizmde mutlaka karşımıza çıkmaktadır. Ancak kendini aşağı görme narsisistik kişilik bozukluğunda ana faktörlerden biri değildir. Nadir gözlemlenen semptomlardan dolayı kendini aşağı görme narsisizmde kabul edilen bir durumdur. Bu semptomlar ise kırılgan bir kişilik, depresyon, anksiyete, utanma ve intihara meyilli olma olarak sıralanabilir.

Liderlerde Narsisistik Davranışlar

Aslında narsisizm sağlıklı bir gelişim için gereklidir. Problem kendini sevme- kendine güvenme durumu bir üst seviyeye taşındığında başlar. Bu durumda, pek çok liderin narsisistik eğilimleri olduğunu varsayabiliriz. Bu eğilimler normal sınırda kaldığında elbette sağlıklı bir liderlik sergilenir. Ancak liderin narsisistik eğilimleri normal sınırı aştığında, bazı problemler ortaya çıkar.

Narsisist liderler iç dünyasında sekiz kişisel özellik barındırır. Bunlar, hırs, aşağılık hissi, aşırı hassasiyet ve öfke, empati eksikliği, ahlaki olarak yetersizlik, üstün kabul edilme ihtiyacı, rasyonellikten uzak olma ve paranoyadır. Bu özellikler yoğun şekilde hissedildiğinde, liderin davranışları ve planları psikolojik ihtiyaçları doğrultusunda şekillenir. Bu ihtiyaçlarını karşılamak için tüm gücünü kullanır ve yapabileceği her şeyi yaparlar. Bu da bir liderin diktatör olma eşiğini aştığı durumdur. Narsisistik ihtiyaçlarını karşılamaya çalışan bir lider bir diktatöre dönüşür. Tarih boyunca karşılaşılan bütün büyük diktatörleri paydasında birleştiren durum ise narsisizmdir.