Bağırsak Bakterileri Nedir ve Neden Önemlidir?

Bağırsak bakterileri, tüm hayvanların ve insanların sindirim sistemlerinde yaşayan bakterilerdir. Bu bakterilerin sağlığımız açısından hem zihinsel hem de fiziksel olarak çok önemli fonksiyonları bulunmaktadır. Yiyecekleri sindirmemize, bize besin sağlamamıza ve patojenik bakterileri savuşturmamıza yardımcı olmaktadır.

Kısaca anlatmak gerekirse, bağırsak mikrobiyotası olarak da bilinen bağırsak bakterileri, vücudumuzda gastrointestinal sistemimizin iç duvarları boyunca sıralanmış bakterilerdir. İnsan bağırsağında yaklaşık olarak 300 ile 500 bakteri türü bulunur ve ortalama popülasyonları 100 trilyondur. Bu, şu anki nüfusumuzda 12 bin 658 Dünya’yı doldurmaya yetiyor. Başlangıç olarak bunun vücudumuzdaki insan hücrelerinin on katı olduğu düşünülüyordu ancak yeni yapılan araştırmalar neticesinde bakteri hücrelerinin insan hücrelerine oranının 1.3:1 olabileceğini gösteriyor.

Bağırsak Bakterileri Nasıl Oluşur?

Bebekler annenin rahminde fetüs aşamasındayken, bakteriler kolonlaşmaya başlar ve bağırsaklarında yerleşimler oluşturur. Bu bakteriler anneninkine benzer ve bebek amniyotik sıvı yuttuğunda vücuda girerler. İçeri yerleştikten sonra, bağırsak bakterileri yerleşim yerlerini planlamaya başlar ve daha sonra bebek doğduktan sonra özellikle doğumda bağırsaklara daha fazla bakteri girer. Doğum sırasında annenin vajinasında bulunan bakteriler bebeklerin ağzına girer ve kendilerini içeride kolonileştirmeye çalışırlar. Aslında, sezeryan bebekler doğal olarak doğan bebeklere göre farklı bağırsak mikroplarına sahiptirler.

Ancak bebeğin bağırsaklarına giren tüm bakteriler iyi değildir, bazen kötü hastalığa neden olabilirler ancak bunun basit bir çözümü vardır oda anne sütüdür. Anne sütü bir bebeğin bağışıklık sistemini güçlendiren en güzel besin maddesidir. Anne sütünün bileşenlerinde antikorlar bulunur. Bebekler doğduğunda bağışıklık sistemleri yeterli değildir. Bu antikorlar, bağışıklık sistemleri kendileri içni savaşmayı öğrenene kadar yeni doğan bebekleri korumaktadır. Buna ilave olarak, anne sütü iyi bağırsak bakteri büyümesini artırmak için şekerli moleküller olan insan oligasakkaritlere sahiptir. Bifidobacteium popülasyonunun artmasına yardımcı olan doğal probiyotiktir. Bu bakteriler büyük ölçüde bebeğin bağırsaklarında bulunur. Bebek büyüdükçe ve katı yiyecekler yemeye başladıkça, bağırsak bakterileri parti yapmaya başlar. Tüm bu yeni yiyecekler, bebeğin sistemine birbirleriyle kaynaşabilecekleri daha yeni bağırsak bakterileri getirir. Yeni yiyecekler ayrıca bu tür farklı bağırsak bakterilerinin büyümesini destekleyen yeni besinler de getirmektedir. Bu yüzden sağlıklı bir diyet çok önemlidir. Yapılan araştırmalarda çok fazla besleyici olmayan abur cubur yemenin bağırsak bakterilerinde dengesizliklere yol açtığı gözlemlenmiştir.

Kendilerini evde yapmya başlayan yeni bakteri türleri Bacteroides, Ruminococcus ve Clostridium’dur. Sonra bebekler üç yaşına girerken, bağırsaklara yerleşir ve yetişkin gibi olmaya başlarlar.

Bu prosedür neden bu kadar hassas ve önemlidir?

Çünkü bağırsak bakterilerinin yiyecekleri sindirmesi zor parçalamaya ve vücudumuzun yapamayacak hale gelen vitaminler yapmasına yardımcı olan enzimleri var. Bağırsak bakterileri olmadan, vücudumuz vitamin eksiklikleri ile karşı karşıya kalır, hazımsızlık ve büyüme kusurlarından mustarip olur.

Bağırsak Bakterileri Hangi Süreçlerden Vücudumuza Girer?

Ortalama olarak, her insan ömrü boyunca 60 ton yiyeceği GI kanalından geçirir. Bağırsak bakterilerimiz nişastaki ve diğer polisakkaritler gibi karmaşık şekerleri parçalamamıza yardımcı olarak durmadan öğütülür. Bunu yaparken, bağırsak ortamımıza saldıkları B grubu vitaminleri ve K vitaminlerini kendi hücrelerimiz tarafından emildiği hale getirirler. Vücudumuzun sağlıklı kalması için bu vitaminlere ihtiyacımız olduğu için bağırsak bakterilerimize teşekkür etmeliyiz.

Bağırsak Bakterileri Bu Kadar Yararlı Görevleri Nasıl Yerine Getirmektedir?

Bağırsak bakterilerinin de genleri bulunur. Tüm bu genler bağırsak mikrobiyomu olarak bildiğimiz şeyi oluşturuyor. Ne ilginçtir ki vücudumuzdaki genlerin %99’undan fazlası mikrobiyaldir.

Sindirim dışında, bağırsak bakterileri de uyku döngümüzde rol oynamaktadır. Yapılan çalışmalarda, bağırsak bakterilerinin muramil peptit adı verilen uykuyu teşvik eden bileşikleri serbest bırakacağını buldu.

Yapılan diğer çalışmalar, uykusuz insanların bağırsak bakterilerinde değişiklikler gösterdiğini buldu. Yediğimiz yiyeceklerle beslendikten sonra Corynbacterium gibi bazı bağırsak bakterileri serotonin gibi metabolitler üretir. Üretilen bu serotonin kana salınır ve beynin uyku/uyanma döngüsünü kontrol etmesi için sinyal veren sinir sistemi ile etkileşime girer. Kendinizi bilinmeyen bir nedenle düşük uyku kalitesinden mustarip bulursanız, bunun sebebi bağırsak bakterilerinizin rahatsız olması olabilir.

Sindirim sitemi ve iyi uyumamıza yardımcı olması dışında bağırsak mikrobiyotası da beyinle iletişim kurar. Doğru, tüm bağırsak mikropları beynimizi hızlı aramada ve vücudumuzun fonksiyonlarını koordine etmemize yardımcı oluyorlar. Bu durum tıp literatüründe bağırsak – beyin eksini olarak bilinir. Gastrointestinal sistem ve beynin homeostazo düzenlemek için birbirleriyle konuşmalarını sağlayan merkezi ve enterik sinir sistemleri arasındaki  iki yönlü iletişimidir.

GI kanalındaki nöronlar, fizyolojik fonksiyonları koordine eden beyine sinyaller ve hatta mikroplara karşı bağışıklık tepkileri gönderirler. Bağırsak bakterileri davranış şeklimizi, düşünmemizi ve etkileşimde bulunma şeklimizi bu şekilde etkileyebilirler.

Bağırsak bakterisi olmayan özel dişi fareler üzerinde yapılan bir çalışmada labirent içindeyken daha düşük anksiyete seviyelerine sahip olduklarını buldu. Buna ilave olarak, erkeklerde daha güçlü bir stres tepkisi vardı. Bu, bilim insanlarının bağırsak – beyin ekseninin cinsiyet arasında farklılık olduğuna inanmasına neden oldu.

Bu nedenle, bağırsak bakterilerimizin ne kadar sağlıklı olduğuna bağlı olarak, beyin, sinyalimizi etkileyebilir ve hormonal tepkilerimizi de etkileyebilmektedir. Bu nedenle bazen hazımsızlık ve mide problemleriniz olduğunda, çok fazla endişe veya sinirlilik hissedebilirsiniz.

İyi Bağırsak Bakterilerinin Gücü Nasıl Arttırılır?

İyi bir sağlıklı diyet sürdürmenin yanında, iki yardımcı unsur kullanarak bağırsak bakterilerini güçlendirebilirsiniz. Bunlar; probiyotikler ve prebiyotiklerdir.

Probiyotikler: aslında vücudumuza aldığımız iyi bakteriler bunlardır. Yararlı etkiye sahip olacak kadar yüksek sayılardadır. Bunlar arasında Bifibacterium türleri ve diğer Laktik asit bakteri türleri bulunur.  Bu bakteriler kapsül alarak veya peynir, yoğurt ve diğer bakteri bakımından zengin yiyecekler gibi probiyotik yiyecekler tüketilebilir.

Prebiyotikler: Bunlar probiyotiklere göre daha farklı olmaktadır. Büyümelerini ve güçlerini artırmaya yardımcı olmak için iyi bağırsak bakterileri tarafından kullanılan yiyeceklerdir. Diğer canlı organizmalar gibi, bağırsak bakteriler de ikramlardaki adil paylarını severler. Onlara inulin, fructooligosaccharides ceya galaktoligosakkaritler gibi prebiyotikler vermek, iyi bağırsak bakterilerinin daha iyi büyümesini sağlar. Ancak ikisinden herhangi birini denemeden önce, hangi probiyotiklerin veya prebiyotiklerin sizin için uygun olduğunu öğrenmek için doktorunuza danışmalısınız.

Bağırsakların sağlımızın açısından değeri gerçekten çok büyüktür. Bu yazımızda sizlere bağırsakların insan vücuduna nasıl girdiğini ve ne işe yaradığını anlatmaya çalıştık. Daha ayrıntılı bilgi almak isterseniz doktorunuza mutlaka başvurunuz.

Kaynak: What Are Gut Bacteria And Why Are They Important? » Science ABC

Bu yazı da ilginizi çekebilir:

Antibiyotiğe Dirençli Bakteri Sorunu Her Yıl Artıyor