Akıllı Sözleşme (Crypto Contract&Smart Contract) Nedir?

Akıllı Sözleşme: Belirli koşullar altında taraflar arasında varlıkların transferini veya dijital para birimlerini doğrundan kontrol eden bir bilgisayar programıdır. Başka bir ifadeyle alıcı ile satıcı arasındaki sözleşmenin kod satırlarına yazılması ile ilgili sözleşmenin şartlarını içeren, kendiliğinden yürütülen sözleşmedir. Akıllı sözleşme bir sözleşme ile ilgili kuralları ve cezaları geleneksel bir sözleşmedeki gibi tanımlamaz, aynı şekilde bu yükümlülükleri otomatik olarak da uygulayabilir. Bu durumu bir girdi olarak alır, sözleşmede belirtilen kurallar vasıtasıyla o girişe bir değer atayarak ve bu sözleşmeye bağlı hükümlerin gerektirdiği eylemleri gerçekleştirerek yapar. Akıllı sözleşmeler kripto para gibi birimlerinin de temelini oluşturan, merkezi olmayan bir defter olan blockhain teknolojisine depolanır.

Akıllı Sözleşmeler Ne İşe Yarar?

Akıllı sözleşmeler aslında karmaşık bir yapıya sahiptir ve potansiyelleri varlıkların basit transferlerin önüne geçer ya da yasal işlemlerden, sigorta primlerinden, kitle fonlaması sözleşmelerine ve finansal türevlere kadar geniş bir alanda işlem yapabilirler. Akıllı sözleşmeler finansal ve yasal alanları rahatsız etme potansiyeline sahiptir. Özellikle günümüzde insanların bankalara ve avukatlara çok yüksek ücret ödedikleri rutin ve tekrarlı süreçleri çok kolay hale getirip otomatikleştirecek.

Akıllı Sözleşmenin Tarihi

İlk olarak akıllı sözleşme 1994 yılında Nick Szabo tarafından önerildi. 1994 yıllarında akıllı sözleşmelere çok az ilgi vardı. Bunun sebebi o zamanlar akıllı sözleşmeleri destekleyecek dijital platformlar yoktu. 2008 yılında kripto para birimlerinin popüler hale gelmesiyle birlikte blok zinciri platformları geliştirilir. Blok zinciri teknolojisi sayesinde sözleşmenin tüm şartlarını blok zincirine girmesi için kullanılan akıllı sözleşme kodunun geliştirilmesini sağlamıştır. Artık birçok platform bitcoin, ethereum dahil olmak üzere sözleşmelerin kullanılmasına izin vermektedir. Günümüzde bitcoin’in popüler olması ve blok zinciri teknolojilerinin desteğiyle akıllı sözleşmeler dijital para birimlerini inşa ederek onları daha popüler duruma getirmektedir.

Akıllı Sözleşme Uygulamaları ve Blockchain Teknolojisi

Blockchain teknolojisinin değişmezliği ve güvenliği sayesinde akıllı sözleşmeleri saklamak oldukça ideal ve güvenlidir. Akıllı sözleşme verileri paylaşılan bir defterde şifrelenerek bloklarda depolanan bilgilerin kaybolmasını imkânsız hale getirir. Blockchain teknolojisinin akıllı sözleşmelere dâhil edilmesinin bir diğer avantajı ise esnekliktir. Mühendisler blok zinciri içerisinde her türlü veriyi saklayabilir ve akıllı sözleşme dağıtımı sırasında yapabilecekleri çok çeşitli işlem seçeneklerine sahiptir. Blockchain tabanlı akıllı sözleşmeler iş ve diğer işlemlerin daha verimli, güvenli ve uygun maliyetli olmasını sağlamaktadır.

Akıllı Sözleşmeden Birçok Sektör Faydalanabilir

Çeşitli sektörler blok zinciri bazlı akıllı sözleşmelerin bir parçası olarak kullanılmasından faydalanabilir. Buna örnek verecek olursak; Müzik endüstrisi, müzik zincirinin içindeki müziğin sahipliğini kaydedebilir ve müzik ticari amaçlar için kullanıldığında telif ücretlerinin ödenmesini sağlamak için akıllı sözleşme uygulanabilir. Sağlık sektörü ödeme işlemlerini akıllı sözleşmeler kullanarak otomatikleştirebilir, sahtekârlığı ve aşırı ödemeyi azaltabilir.

Akıllı Sözleşmenin Avantajları ve Dezavantajları

Avantajlar

İşlem hızı: Akıllı sözleşmeler çoğu zaman otomatik süreçler üzerinden yürütülür. İnsan katılımını ortadan kaldırarak sözleşmede öngörülen ticari işlemlerin hızı artar.

Güvenirlilik: Blockchaine girilen veriler silinemez veya değiştirilemez. Bir tarafın sorumluluğunu yerine getirmemesi durumunda diğer taraf akıllı sözleşmenin koşullarından dolayı korunacaktır. Ayrıca sözleşmeler otomatik olduğu için insan hatası olasılığını da ortadan kaldırır.

Üçüncü Kişilerin Olmaması: Akıllı sözleşmeler ağ tarafından otomatik olarak gerçekleştirilir ve böylece üçüncü tarafından akıllı sözleşme dağıtımına dâhil olması engellenir. Bu durum ise şirketlere zaman ve tasarruf sağlar.

Mali Etkinlik: Akıllı sözleşmeler şirketlerin operasyonel giderlerini ortadan kaldırır.

Dezavantajlar

Bu konuda uluslararası düzenlemelerin eksikliği kripto para birimleri, blockchain teknolojisi, akıllı sözleşmeler gibi teknolojiler küresel ekonomide izlenmesini zorlaştırıyor. Ayrıca akıllı sözleşmelerin uygulanması karışıktır ve değiştirilmeleri de imkânsızdır. Bu durum güvenlikle ilgili olarak avantaj kabul edilirken, dezavantaj ise taraflar akıllı sözleşme içerisinde herhangi bir değişiklik yapamadığı için içerisine yeni detaylar ekleyemez.

Günümüzde internet üzerinden gerçekleştirilen alışveriş siteleri Ebay, Amazon, Uber gibi teknoloji devlerinin iş modelleri ve yükselişe geçme nedenleri: böyle güvenilir, akıllı sözleşmeler yapmasından kaynaklanır.  Umarız Türkiye’de de akıllı sözleşmeler hızla yayılır ve kanun kapsamına getirilir.

Kaynak: https://blockchainhub.net/smart-contracts/

https://searchcompliance.techtarget.com/definition/smart-contract

Bu yazılar da ilginizi çekebilir: 

Ev Alırken ve Satarken Nelere Dikkat Edilmeli?

Gıda Alışverişinde Tercih Edilebilecek En İyi 6 Site